Από τη
μια αισθάνεσαι μικροσκοπικός να μιλήσεις
για μεγάλη λογοτεχνία. Από την άλλη όμως
σαν να υπάρχει μια οφειλή προς αυτά τα
κείμενα. Το μυθιστόρημα του Ροτ
έχει τα χαρακτηριστικά ενός κλασσικού
αριστουργήματος. Καταρχάς η απατηλή,
εκ πρώτης όψεως απουσία συγγένειας του
σημερινού αναγνώστη, με το κεντρικό
πρόσωπο του βιβλίου, τον Μέντελ Σίνγκερ
και η βαθιά -όπως αναδύεται μέσα από τη
αφήγηση – ομοιότητά μας μαζί του, κάνει
τον χαρακτήρα πανανθρώπινο και τον
βγάζει έξω από το χρόνο.
«Πριν
από πολλά χρόνια ζούσε στο Τσούχνοβο
ένας άντρας ονόματι Μέντελ Σίνγκερ.
Ήταν ευλαβικός, θεοσεβούμενος και
συνηθισμένος, ένας Εβραίος σαν όλους. Έκανε
την απλή δουλειά του δασκάλου. Στο σπίτι
του, το οποίο ήταν στην πραγματικότητα
μια μεγάλη ευρύχωρη κουζίνα, μάθαινε
στους μαθητές του τη Βίβλο. Δίδασκε με
ειλικρινή ζήλο και χωρίς αξιοσημείωτη
επιτυχία. Εκατοντάδες χιλιάδες πριν
απ’ αυτόν είχαν ζήσει και είχαν διδάξει
σαν αυτόν.»
Έτσι
αρχίζει το βιβλίο και μαζί και οι συμφορές
του Μέντελ. Οι συμφορές που μετατρέπουν
τους, όπου γης, συνηθισμένους σε
ασυνήθιστους ανθρώπους. Η πίστη του, η
αγάπη για την οικογένειά του, οι αρχές
και οι ιδέες του δοκιμάζονται. Οι
καταστάσεις και η εξέλιξη ξεπερνούν το
σταθερό και δειλό βηματισμό του Μέντελ.
Είναι πάντα κομμάτι πίσω από αυτό που
πρόκειται να συμβεί.
Η γυναίκα
του πάλι, η Δεβώρα, παλεύει να καλύψει
το κενό του χαμηλόφωνου άντρα της.
«Με
κλάματα δυνατά προχώρησε μέσα στο πλήθος
που περίμενε. Με αλύπητες γροθιές χώριζε
τους αδύναμους, κανέναν δεν άφηνε να
της σταθεί εμπόδιο.»
«Μπορεί
οι ευλογίες να χρειάζονται περισσότερο
χρόνο από τις κατάρες για να πραγματοποιηθούν.
Δέκα χρόνια πέρασαν από τότε που ο
Μενουχίμ είπε την πρώτη και μοναδική
του λέξη. Άλλη δεν είχε βγει από το στόμα
του.»
Η
οικογένεια πρέπει να απαντήσει όχι μόνο
στην εποχή, στην πολιτική κατάσταση και
στις επιβολές της πίστης της αλλά κυρίως
στη μοίρα. Ο καιρός φέρνει τη μετανάστευση.
Η πρώτη εντύπωση του αταξίδευτου Μέντελ
από τη μεγαλούπολη είναι αξιοσημείωτη.
Ενδεικτική των αριστοτεχνικών περιγραφών
του Ροτ.
«Μύριζε
την αψιά μυρωδιά της πίσσας από την
καυτή άσφαλτο, τη στεγνή ξερή σκόνη στον
αέρα, την ξινή λιπαρή αποφορά από τους
υπονόμους και τα τυράδικα, τη διαπεραστική
μυρωδιά των κρεμμυδιών, τη γλυκιά μυρωδιά
της καμένης βενζίνας απ’ τα αυτοκίνητα, τη σάπια βαλτωμένη μυρωδιά από τα
ψαράδικα, τα χιονολούλουδα και τη φαινόλη
από τα μάγουλα του γιου του. Κι όλες
αυτές οι μυρωδιές ενώνονταν στον καυτό
αέρα, που τον χτυπούσε καταπρόσωπο,
γίνονταν ένα με το σαματά που γέμιζε τ’
αυτιά του. Το κρανίο του κόντευε να
σκάσει. Έφτασε γρήγορα να μην ξέρει τι
άκουγε, τι έβλεπε, τι μύριζε. Συνέχισε
να χαμογελάει, συνέχισε να γνέφει. Η
Αμερική ορμούσε μέσα του, η Αμερική τον
κομμάτιαζε, τον έκανε θρύψαλα. Λίγα
λεπτά αργότερα λιποθύμισε.»
Ανεξάρτητα
από τον μύθο που ακολουθεί συγγραφείς
σαν το Ροτ, βραχύς βίος, εύθραυστη υγεία, καταχρήσεις, το ραντεβού του αναγνώστη
με τις λέξεις τους είναι πάντα τυφλό.
Σε σιωπηλό τόπο συνάντησης είναι αδύνατο
να μη συγκινηθεί κανείς από την
ποιητικότητα του λόγου και να μη θαυμάσει
την ύφανση των προσώπων και την ψύχραιμη
αφήγηση. Από τα βιβλία που αντηχούν μέσα
μας για καιρό. Συνιστάται.
Το βιβλίο "Ιώβ: η ιστορία ενός απλού ανθρώπου" κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα.
