Έτσι ο Σουηδός ποιητής Tomas Traustromer κερδίζει το νόμπελ λογοτεχνίας.
Εκτός από κανα δυο ποιήματα του μεγάλης έκτασης που βρήκα στο διαδίκτυο, δεν έχω διαβάσει Traustromer ωστόσο είμαι σίγουρος ότι αυτή είναι μια υγιής απόφαση.
Πάνω απ’ όλα για την κριτική επιτροπή του Νόμπελ. Ας εξηγηθώ.
Είναι 18 άτομα, μέλη ενός οργανισμού που ονομάζεται Σουηδική Ακαδημία, οι οποίοι στα τέλη του 19ου αιώνα εξουσιοδοτήθηκαν να απονείμουν το Νόμπελ. Στη διάρκεια του χρόνου δύο μέλη αισθάνθηκαν ότι ήταν λάθος να αποδεχτούν αυτό το καθήκον.
Η ίδρυση της Ακαδημίας το 1786 έγινε για να προωθήσει την καθαρότητα, τη δύναμη και το μεγαλείο της Σουηδικής γλώσσας. Ήταν αυτό συμβατό με την επιλογή, από ιδεαλιστική άποψη, του καλύτερου έργου παγκοσμίως;
Όλα τα μέλη είναι Σουηδοί και εργάζονται full time σε σουηδικά πανεπιστήμια. Στην παρούσα κριτική επιτροπή υπάρχουν μόνο πέντε γυναίκες και ποτέ γυναίκα δεν υπήρξε πρόεδρος. Μόνο ένα μέλος έχει γεννηθεί μετά το 1960. Αυτό συμβαίνει εν μέρει επειδή κάποιος δεν μπορεί να παραιτηθεί από την Ακαδημία. Η ποινή είναι ισόβια. Έτσι υπάρχει σπάνια νέο αίμα. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο δύο μέλη έχουν αρνηθεί να εμπλακούν στις συζητήσεις για το βραβείο εξαιτίας προηγούμενων διαφωνιών τους σχετικά με την αντίδραση ή μη για τη φετβά κατά του Salman Rushdie και την απονομή της διάκρισης στην Ελφρίντε Γέλινεκ την οποία θεωρούσε χαοτική και πορνογραφική.
Πως αυτοί οι άνθρωποι να αποφασίσουν ποιοι είναι σήμερα οι σπουδαιότεροι λογοτέχνες ή ποιητές του κόσμου;
Ζητούν τις απόψεις ειδικών της λογοτεχνίας σε δεκάδες χώρες και τους πληρώνουν για να αποφανθούν για τους πιθανούς νικητές.
Ας προσπαθήσουμε να φανταστούμε πόση ανάγνωση εμπλέκεται. Ας υποθέσουμε ότι εκατοντάδες γραφιάδες είναι υποψήφιοι κάθε χρόνο- είναι αδιανόητο το ότι η κριτική επιτροπή προσπαθεί να διαβάσει τουλάχιστον ένα δικό τους βιβλίο το χρόνο. Αλλά αυτό είναι ένα βραβείο που δίδεται για ολόκληρο το έργο του συγγραφέα, οπότε ας υποθέσουμε ότι καθώς μειώνουν τον αριθμό των υποψηφίων κι έτσι διαβάζουν τώρα δύο βιβλία από αυτούς που απομένουν, στη συνέχεια, τρία, ή τέσσερα. Δεν είναι απίθανο ότι κάθε χρόνο έρχονται αντιμέτωποι με το ενδεχόμενο της ανάγνωσης διακοσίων βιβλίων (αυτό πέραν των κανονικών καθηκόντων εργασίας τους). Από αυτά τα βιβλία πολύ λίγα είναι γραμμένα στα σουηδικά και μόνο μερικά είναι διαθέσιμα σε σουηδική μετάφραση. Πολλά θα είναι στην αγγλική γλώσσα, ή θα διατίθενται σε αγγλική μετάφραση. Αλλά εφόσον οι Άγγλοι και οι Αμερικανοί δεν μεταφράζουν έργα από άλλες χώρες σε μεγάλο βαθμό, αρκετά βιβλία θα πρέπει να διαβαστούν στα γαλλικά, γερμανικά ή ισπανικά σε μεταφράσεις από πιο εξωτικά πρωτότυπα.
Θυμηθείτε ότι μιλάμε για ποιήματα καθώς και μυθιστορήματα που προέρχονται από όλο τον κόσμο, πολλά ιδιαίτερα συνδεδεμένα με κουλτούρες και λογοτεχνικές παραδόσεις για τις οποίες τα μέλη της Σουηδικής Ακαδημίας γνωρίζουν, λογικά, ελάχιστα
Επομένως οι καθηγητές πρέπει να αφομοιώσουν και να συγκρίνουν ένα ετερογενές και …σωρό βιβλίων κάθε χρόνο. Απαντώντας πρόσφατα στην κριτική ότι τα τελευταία δέκα χρόνια, επτά βραβεία πήγαν σε Ευρωπαίους δημιουργούς, ο Peter Englund, πρόεδρος της τρέχουσας κριτικής επιτροπής, υποστήριξε ότι τα μέλη της είναι απόλυτα εξοικειωμένοι με τη αγγλική γλώσσα αλλά ανησυχούν για τις δυνάμεις τους σε γλώσσες όπως της Ινδονησίας. Πολύ καλά.
Ας σταματήσουμε για λίγο και ας φανταστούμε τους σουηδούς καθηγητές, που έχουν κληθεί να διατηρήσουν την καθαρότητα της σουηδικής γλώσσας, καθώς συγκρίνουν έναν ποιητή από την Ινδονησία, μεταφρασμένο στα Αγγλικά με έναν μυθιστοριογράφο από το Καμερούν, ίσως διαθέσιμο μόνο στα γαλλικά, και έναν άλλο που γράφει σε αφρικανική διάλεκτο, αλλά δημοσιεύεται στα γερμανικά και ολλανδικά και στη συνέχεια με μια επιβλητική προσωπικότητα όπως ο Φίλιπ Ροθ, ο οποίος θα μπορούσε βέβαια να διαβαστεί στα αγγλικά, αλλά ίσως και στη σουηδική μετάφραση αν οι κριτές μπουν στον πειρασμό να της ρίξουν μια ματιά λόγω εξάντλησης.
Ποιος ζηλεύει αυτή την κριτική επιτροπή; Υπάρχει λογική; Τα δύο μέλη έναν αιώνα πριν παραιτήθηκαν ανησυχώντας ότι η ακαδημία θα κατέληγε σε «ένα κοσμοπολίτικο δικαστήριο της λογοτεχνίας». Κάτι που διαισθάνθηκαν ότι θα ήταν προβληματικό.
Δεν ήταν λάθος.
συνεχίζεται...
