Ένα άρθρο του Tim Parks αλιευμένο από το site "The New York Review of Books"
Ας φανταστούμε ότι έχουμε καταδικαστεί να παίρνουμε εφόρου ζωής μια δύσκολη και σχεδόν αδύνατη, χρόνο με το χρόνο, απόφαση στην οποία ο κόσμος δίνει συνεχώς όλο και περισσότερο, αδικαιολόγητα, σημασία.
Τι θα κάναμε γι αυτό;
Θα ψάχναμε απλά, γρήγορα και γενικώς αποδεκτά κριτήρια που θα μας βοηθούσαν να είναι όσο πιο ανώδυνη γίνεται η όλη διαδικασία. Και καθώς ο ίδιος ο Μπόρχες σημείωνε ότι η αισθητική, είναι δύσκολο, και απαιτεί ιδιαίτερη ευαισθησία και προβληματισμό στο να ορισθεί ενώ οι πολιτικές πεποιθήσεις προσδιορίζονται πιο εύκολα και απλά, αρχίζουμε να αναγνωρίζουμε τις περιοχές του κόσμου που έχουν συγκεντρώσει την «πολιτική προσοχή» του κόσμου λόγω πολιτικών κρίσεων ή παραβιάσεων ανθρώπινων δικαιωμάτων, βρίσκουμε τους συγγραφείς που έχουν κερδίσει και μεγάλο σεβασμό και πιθανώς διακρίσεις στις τοπικές λογοτεχνικές κοινότητες των παραπάνω χωρών και έχουν μιλήσει ανοιχτά υπέρ της «σωστής» πολιτικής γραμμής και τους επιλέγουμε.
Έτσι έχουμε περιόδους που το βραβείο πηγαίνει σε αντιφρονούντες του ανατολικού μπλοκ ή νοτιοαφρικάνους συγγραφείς που εναντιώνονται στο ρατσισμό ή ακόμη πιο εντυπωσιακό στον αντι - μπερλουσκονικό Ντάριο Φο του οποίου η διάκριση προκάλεσε αμηχανία στην Ιταλία.
Θα ήταν μια αρκετά έντιμη φόρμουλα αλλά δυστυχώς δεν μπορεί κάθε τοπική εστία κρίσεων να υπερηφανεύεται για ένα μεγάλο αντιφρονούντα συγγραφέα (Θιβέτ, Τσετσενία) επίσης εφόσον το βραβείο πηγαίνει τόσο στη χώρα όσο και στο δημιουργό είναι αδύνατο να δοθεί σε συγγραφείς από την ίδια προβληματική περιοχή επί δύο συνεχόμενα έτη.
Κάποιες φορές η κριτική επιτροπή κυριολεκτικά τσουρουφλίστηκε σε εισαγωγικά
Έχοντας λάβει πολλές διακρίσεις σε Γερμανία και Αυστρία η αριστερή φεμινίστρια
Γέλινεκ φάνταζε σαν μια καλή επιλογή. Αλλά το έργο της είναι άγριο, βίαιο. (Ποτέ δεν θα κέρδιζε ένα βραβείο για παράδειγμα στην Ιταλία ή στην Αγγλία) και το μυθιστόρημά της «Απληστία» που εκδόθηκε λίγο πριν τη βράβευσή της ήταν ομολογουμένως δυσανάγνωστο. Το λέω εκ πείρας γιατί εγώ προσπάθησα ξανά και ξανά να το διαβάσω….
Τα μέλη της επιτροπής τα καταφέρανε; Το διαβάσανε;
Ας αναρωτηθούμε. Μετά τη διαμάχη που προκάλεσε η εν λόγω νικήτρια επανέκαμψαν για λίγο με προφανείς επιλογές. Πίντερ πολιτικά σκόπιμη βράβευση, μισοξεχασμένος Λιόσα που έχει την αίσθηση κανείς πως είχε κιόλας βραβευτεί χρόνια πριν.
Ουφ μετά από τόσο καιρό…ας πάει στο καλό να το δώσουμε σένα Σουηδό.
Τελικά κατέληξαν στον…στο πρόσωπο του οποίου αναγνώρισαν τον σημαντικότερο ζώντα ποιητή του έθνους και του οποίου το έργο όπως παρατήρησε ο Peter Englund ο πρόεδρος, μπορεί να χωρέσει σ’ ένα λεπτό χαρτόδετο βιβλίο.
Επιπλέον το έργο του μπορεί να διαβαστεί σε αυθεντικά σουηδικά σε λίγες μόνο ώρες. Λέτε να πάρουν εκπαιδευτική άδεια;
Για να μην αναφερθούμε στην λεπτομέρεια ότι εν καιρώ κρίσης το 1,5 εκατομμύριο δολάρια θα παραμείνει στη Σουηδία.
Αλλά το πιο υγιές είναι ότι μια απόφαση σαν κι αυτή που δεν θα την έπαιρνε ποτέ μια αμερικάνικη, νιγηριανή ή νορβηγική επιτροπή μας υπενθυμίζει την ηλιθιότητα του ίδιου του βραβείου και τη δική μας ανοησία να το παίρνουμε σοβαρά.
Δεκαοκτώ ή δεκαέξι Σουηδοί υπήκοοι θα ήταν αξιόπιστοι να κρίνουν έργα σουηδικής λογοτεχνίας αλλά η ίδια ομάδα θα μπορούσε ν’ αποφασίσει για τις απείρως ποικίλες εκφάνσεις διαφορετικών παραδόσεων; Και γιατί να τους το ζητήσουμε;
τέλος
